Ordanu Ekant !

આખાયે ઓરડાનો ખાલીપો પી જાવો એકાદા ખૂણામાં જઈ
તને મોડેથી સમજાશે ભઈ !

આજ એ વરસ્યો ફરી માંઝા મૂકી,
આજ પાછી સ્કૂલથી છુટ્ટી મળી !
-જિગર જોષી "પ્રેમ"

કોઈ "દરિયા" જેમ બોલાવે અને,

જાતથી "ખળખળ" થવાતું હોત તો ?
-જિગર જોષી "પ્રેમ"

કોણ ફૂલો મૂકવા આવ્યું હતું કોને ખબર ?
કબ્રમાં તીરાડ ક્યાં છે કે તમે ઝાંખી શકો !?

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

મારી જ હાજરીના પ્રભાવો છે "પ્રેમ" આ,
મારા વિનાનું સ્વર્ગ ધબક્તું જ ક્યાં હતું ?
- જિગર જોષી "પ્રેમ"

એક ખાલી ઓઢણી ભૂલી જઈને
કેટલો મારા ઉપર ઉપકાર કીધૉ !
- જિગર જોષી "પ્રેમ"

સપનામાં કોઈ સ્પર્શ થયો હોવો જોઈએ,
હોઠે નહીં તો સ્મિત ચમકતું જ ક્યા હતું ?!

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

પ્રાર્થનામાં એક સાથે કેટલું માંગી શકો ?
જીર્ણ વસ્ત્રોથી વરસતા આભને ઢાંકી શકો ?

આપ બહુ બહુ તો કરીએ શું શકો દુનિયા વિશે ?
સત્ય જેવા સત્યને બસ ક્રોસ પર ટાંગી શકો !

અંધ આંખો, પાંગળું મન ને લથડતા હો કદમ,
તો સફળતાને ભલા કઈ રીતથી આંબી શકો ?

કોણ ફૂલો મૂકવા આવ્યું હતું કોને ખબર ?
કબ્રમાં તીરાડ ક્યાં છે કે તમે ઝાંખી શકો !

જો, ફરી સંધ્યા સમય આવી ગયો છે "પ્રેમ"નૉ,
સૂર્યને બાંધી શકો તો ક્યાં સુધી બાંધી શકો.

- જિગર જોષી "પ્રેમ"
નવનીત સમર્પણ - જૂન ૨૦૦૮

ઘણાં ચહેરા, ઘણી વાતો, ઘણું મૂકી ગયો છું હું,
અરીસો થઈ અને મુજ હાથથી ફૂટી ગયો છું હું.

ઘણી મશહૂર છે સ્ટૉરી, "ટપકતી છત હતો પહેલાં"
પછી વરસ્યો ઘણૉ વરસાદ અને તૂટી ગયો છું હું.

વિચારું છું હજી ભીનાશ જેવું શું હશે અંદર ?
નહી તો આંખથી તો ક્યારનો છૂટી ગયો છું હું.

અરે હું ચાંદ છું પૂનમ તણૉ જાણૅ છે આખુ જગ,
અમાસી રાતનું મન રાખવા ડૂબી ગયો છું હું.

વટાવી ગઈ હદો સઘળી ય મજબૂરી અમારી કે-
હતું મારં જ એ ઘર "પ્રેમ" ! ને લૂટી ગયો છું હું.

- જિગર જોષી "પ્રેમ"
ગઝલવિશ્વ ડિસેમ્બર ૨૦૦૭

હાસ્ય ચહેરા પર સજાવી નીકળે છે,
એક માણસ અન્યને કેવો છળે છે !

રાત આખી જાગવાનો ફાયદો છે,
ધીરે ધીરે ચાંદની પીવા મળે છે.

સહેજ તારો જ્યાં ઉડે રૂમાલ જાનમ,
કેટલાં રસ્તા પછી ટોળે વળે છે.

જે અહમ છોડે નહીં, પસ્તાય છે એ,
કંઈ સદીઓથી હજી સૂરજ બળે છે.

સાવ દુનિયાથી કંઈ પર નથી હું,
વૃક્ષ, પંખી વાત મારી સાંભળે છે.

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

અરીસો એટલું બોલ્યો, નીહાળી,
ઘણી બદલાઈ ગઈ તું એક વરસમાં !

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

શેર

એ જ મારી કમનસીબી છે ખુદા ! શું તું નથી કંઈ જાણતો ?
એક શમ્મા હું જલાવું ને અદાવત રાતથી થઈ જાય છે !
- જિગર જોષી "પ્રેમ"

આપણી પાછળ દિવાની છે !

વાત સાલી આ મજાની છે !
આપણી પાછળ દિવાની છે !

આંખ માંડી છે ફરી એણે
આગ પાછી લાગવાની છે

કઈ અદાની વાત કરશું બોલ ?
સૌ અદા એની તુફાની છે.

સ્વ્પ્નમાં ખોવાય છે દિનભર
બેઉને લાગી જવાની છે.

દિલ છે દરિયો નાવડી છું હું
ક્યાં ફિકર કંઈ? એ સુકાની છે.

કેટલું ચાહી શકો એને ?
વાત સૌ સૌના ગજાની છે

આજ પાલવ એમનો સરક્યો
છેડખાની આ હવાની છે

"પ્રેમ" છું ને પ્રેમમાં પાગલ
આ અસર એની દુવાની છે
- જિગર જોષી "પ્રેમ"

રસ્તા વિશેના મોનો-ઈમેજ

(૧)
રસ્તાના દરેક વળાંકે
એક પડઘો સંભળાય છે
કે - everyone wants change

(૨)
હસીને
મળી લઉં છું
બધાને હવે
મને જિંદગી જીવવાનો
રસ્તો મળી ગયો

(૩)
મારા શહેરના રસ્તાઓએ
કોર્ટને લખ્યો છે એક ખત ;
'મારા શહેરમા વૃક્ષોની છે અછત'

(૪)
જ્યારે
હું વૃક્ષનો ટેકો લઈ
બેઠો હોઉં છું
ત્યારે હું રસ્તો હોઉં છું

(૫)
એ રસ્તો પણ
કેટલો ખુશનસીબ છે

કે જ્યાંથી
દાંડીકુચની શરૂઆત થઈ !

(૬)
રસ્તો એટલે શુ?
;કોઈ માટે રસ્તો કરી જુઓ

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

લઘુકથા/ ફ્લેટ સમું મકાન

રમણિકલાલને ચાર દિકરા. મનિષ, વિશાલ, મૌલિક અને ધૈર્ય. મનિષનો મિત્ર સુધાકર ત્રણેક વર્ષ થયા અમેરિકા સેટલ થયો છે. આમ તો ફાવી ગયું છે પણ ફ્લેટમાં આંગણાનો અભાવ હોવાથી જૂની આદત મુજબ ચણ નાખી શકતો નથી. મનિષના લગ્ન થયે છ વર્ષ થયા. તેને એક દિકરી વર્ષા અને દિકરો તપન. સૌથી નાનો ધૈર્ય હજી કોલેજના બીજા વર્ષમાં એટલે એના મિત્રોની ઘરમાં આવન-જાવન રહેતી. વિશાલ અને મૌલિકનાં હમણાં જ લગ્ન થયા એટલે ઘરમાં હવે સંકડાશ થવા લાગી. સમય-સંજોગ જોઈ મોટા પૂત્ર મનિષ અને વિશાલે પિતા રમણિકલાલને નવા મકાન માટે કાને વાત નાખી. રમણિકલાલની ઈચ્છા ન્હોતી તોય દિકરાઓને રાજી રાખવા ત્રણ માળનો ફ્લેટ બનાવવાનું નક્કી કર્યું. ત્રીજા માળની છત ભરવાનું કામ બાકી હતું અને દર વખતની જેમ સુધાકર અમેરિકાથી મનિષના પરિવારને મળવા આવ્યો અને મનિષ તેને નવું મકાન જોવા લઈ ગયો અને સુધાકરના શબ્દો....
તારું મકાન ફ્લેટ સમું તો બનાવમાં
પારેવડા પછી અહીં ચણવા નહીં રહે !

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

ખરા યોધ્ધા અગર હો તો સમયની છાલને છોલો
પછી લઈ આયનો હાથે તમારી જાતને તોલો

તમારા સમ જગા દિલમાં બનાવી શાનથી જીવું
પ્રથમ એ શર્ત છે કે આપ દિલના દ્વાર તો ખોલો

ખુદા બક્ષે જરા હિમ્મત અમારા દુશ્મનોને પણ
નમાલા સાથ યુધ્ધોની મજા ક્યાં હોય છે બોલો?

જરા ફૂંકો અને વાગી ઉઠે તો ના નહીં મિત્રો
અરે આ વાંસ માફક માનવી પણ સાવ છે પોલો

અહીંથી પંથ બંનેના અલગ થઈ જાય છે માન્યું
અમારું મન રહી જાશે हमारे साथ तुम रो लो

મને શ્રધ્ધા છે અજવાળું બધે પથરાઈ જાવાનું
જરૂરત છે તમે પેલી અમાસી ગાંઠને ખોલો

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

નદીને આવકારી જાતને છલકાવવા માંડ્યો
બરાબર ખ્યાલ દરિયાનો મને પણ આવવા માંડ્યો

પછી આગળ જતાં માઠુ ન લાગે કોઇ દિ' ક્યાંયે
જનમતાંવેત બાળક જ્હેર થોડું ચાંખવા માંડ્યો

જુઓ દિવાનગી મારી ચરમસીમાએ પહોંચી ગઈ
કહ્યું એણે ખુદા છે તો ખુદામાં માનવા માંડ્યો

ન લાગે ભેજ દુનિયાનો ન બીજી હો અસર કંઈપણ
હવે પ્લાસ્ટિકથી વીટી સબંધો રાખવા માંડ્યો

સરળ રસ્તો મલ્યો છે 'પ્રેમ'ને અજવાસ કરવાનો
મજાથી આગ મનના કાગળોને ચાંપવા માંડ્યો
જિગર જોષી "પ્રેમ"

એક ગીત...

રોજે મનમાં સવાલ થાતો કોણ રમી ગયુ ગેમ !
આખેઆખા અઠવાડિયામાં એક જ રવિવાર કેમ ?

સવારમાં તો સ્કૂલે જાવું બપોર પછી હોય ટ્યુશન
ગજા બહારનું લેશન દેવું થઈ ગઈ છે આ ફેશન

પડ્યો પડ્યો સુકાઈ જાવાનો 'બચપણ' નામનો ડેમ

રોજે મનમાં સવાલ થાતો......

ભણવું ભણવું ભણવું ભણવું બીજી નહીં કોઈ વાત
હવે તો ભણતર નામે સાલો લાગે છે આઘાત

ડિક્શનેરીમાંથી ભૂંસાઈ જાશે હૂંફ, લાગણી ને 'પ્રેમ'

રોજે મનમાં સવાલ થાતો......

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

ગઝલ

દરરોજ હર ઘડી બસ આવો વિચાર આવે
હું નામ આપનું લઉં ત્યારે કરાર આવે

નીકળે જ્યાં ફૂલ લઈ તું ખુલ્લી બજારમાંથી
તારી જ સાવ પાછળ ચાલી બહાર આવે

કાલે સવારે એણે મળવા મને કહ્યું છે
હુ રાહ જોઉ છું કે જલ્દી સવાર આવે

શોધી શકે નહીં જ્યાં એવી જગા જવું છે
મારી કને હવે જો તું એકવાર આવે

એવી જ છે અપેક્ષા મારું જ નામ લે તું
જાણ્યે અને અજાણ્યે યા તો ધરાર આવે

તારો જ હાથ કાયમ મારા નયન ઉપર હો
ગમશે મને ખરેખર જો અંધકાર આવે

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

(પ્રથમ ગઝલ સંગ્રહ "ઈશ્કથી અશ્ક"માથી)

આપણો પરિચય અહીં નાની જ અમથી વાતથી થઈ જાય છે
રોજ મારી ઝંખનાનુ ખૂન મારા હાથથી થઈ જાય છે

ઓ હકીમો ! ત્યાં દવાઓ આપની કંઈ કામ ક્યાથી આપશે ?
સાત સાગરથીય ઉંડી મિત્રતા જ્યાં ઘાવથી થઈ જાય છે

હું બધુયે ભુલવાની હોડમાં ને હોડમાં જીવ્યા કરું
તોય તારા નામનું સ્મરણ નઠારા શ્વાસથી થઈ જાય છે

એ જ મારી કમનસીબી છે ખુદ! શું તું નથી કઈ જાણતો?
એક શમ્મા હું જલાવું ને અદાવત રાતથી થઈ જાય છે

સેંકડો મિટર ઉંચી દીવાલની સગવડ કરી છે 'પ્રેમ' ત્યાં
તોય આંસુની મુલાકાતો અમારા ગાલથી થઈ જાય છે

- જિગર જોષી "પ્રેમ"
(પ્રથમ ગઝલ સંગ્રહ "ઈશ્કથી અશ્ક"માથી)

વારસામાં ઉદાસી મળી છે

વારસામાં ઉદાસી મળી છે

સાવ સૂની અગાશી મળી છે

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

અરે હું ચાંદ છું પૂનમ તણો જાણે છે આખું જગ,

અમાસી રાતનું મન રાખવા ડૂબી ગયો છું હું

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

રોજ એની નજર છેતરી જાય છે

રોજ એની નજર છેતરી જાય છે
રોજ મારા ઝખમ ખોતરી જાય છે

કંટકોને'ય એની ખબર ના પડી
કોણ ફૂલોમાં મ્હેકો ભરી જાય છે

એક તું કે નથી આવતી કોઈ દિ'
સાંજ પણ રોજ માફક સરી જાય છે

સાવ બસ પાનખર જેમ સપના મળ્યાં
સહેજ અમથી હવામાં ખરી જાય છે

વૃક્ષ જેવુ મળ્યું છે હ્રદય "પ્રેમ"ને
કોઈ પણ હો વિહગ કોતરી જાય છે

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

હું જ મારી વેદનાઓમાં તરી લઉં છું

હું જ મારી વેદનાઓમાં તરી લઉં છું
પ્યાસ લાગ્યે જામ એમાથી ભરી લઉં છું

આ નવાબોના હ્રદયને સાચવી લેવા
સાવ નાની વાતમાં પણ કરગરી લઉં છું

કોક દિ' ભારણ સમું લાગે મને જ્યારે
હું જ આસું થઈ નયનમાથી સરી લઉં છુ

પીડ જ્યાં જ્યાંથી મળે ભેગી કરૂં છું હું
સુખ મળે ત્યાં વિશ્વ આખું આવરી લઉં છું

એમની છે હાજરી બસ એમ માનીને
રોજ ગોષ્ઠિ જાત સાથે આદરી લઉં છું

ક્યાંય જ્યારે લાગતું ના હોય મન મારૂ
હુ છબી જૂની ઉદાસીની ધરી લઉં છું

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

બસ ખૂબી તો એ જ તું બોલાવ ને આવી શકુ

બસ ખૂબી તો એ જ તું બોલાવ ને આવી શકુ
ને ચમન આખું'ય તારા હાથમાં વાવી શકું

ના, નથી જાદુ કશું તાકાત તારી હાજરી,
તું કહે તો ભર અમાસે ચાંદ બોલાવી શકું

આપ સમજણ એટલી ના જોઈએ બીજું કશું
જે મળે, જેવા મળે, એવા જ અપનાવી શકું

પહાડ ઝરણું આભ અવની મ્હેલ ને આ ઝૂંપડી
એક ખાલી શેરમાં કંઈ કેટલુ લાવી શકું

બાગ ઘર તારી ગલી આ ગામ ને આખું જગત
તું મળે તો આ બધું હું રોજ મહેકાવી શકું

વેદનાનો હોય કે એ પ્રેમનો કે ત્યાગનો
આ ગઝલમાં તુ કહે એ ભાવ હું લાવી શકું

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

ગઝલ / બની ગયો છું

અવસર વિના લટકતું તોરણ બની ગયો છું
સાચે જ જિંદગીનું ભારણ બની ગયો છું

ક્યારેક કોઈ ચાટે ક્યારેક મારે ઠેબુ
રસ્તા ઉપર રઝડતું વાસણ બની ગયો છું

રૂટીન થઈ ગયું છે ચાવી 'ને ફેંકવાનું
વહેલી સવારમાનું દાતણ બની ગયો છું

રાખી નથી શકાતું છોડી નથી શકાતું
એવી જ ચીજનું હું વળગણ બની ગયો છું

હું સાવ સત્ય બોલું એવું નહીં જ માનો
(પણ)ખોટુ નહિ જ બોલું દરપણ બની ગયો છું

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

લટ એમની

કો'ક દિ' બસ બે ઘડી દેખાય છે લટ એમની
એમનાથી પણ વધુ શરમાય છે લટ એમની

ગાલના ખંજન સુધી લંબાય છે લટ એમની
ત્યાં સુધીમાં કેટલા વળ ખાય છે લટ એમની

કોઈ દિ' છેડે હવા જો એમની લટને અગર
કાન પાછડ પ્રેમથી લઈ જાય છે લટ એમની

ઢાળવી મૂશ્કેલ છે એ વાતને ગઝલો મહીં
ગાલથી હોઠો સુધી જ્યાં જાય છે લટ એમની

"પ્રેમ" એ ખોવાઈ જ્યારે જાય છે ખ્વાબો મહીં
આંગળીમાં જઈ અને વીંટાય છે લટ એમની
- જિગર જોષી "પ્રેમ"

ચેનથી હું કેમ બેસુ કોઈ રોજે રોજ આવી જાય છે
કોણ જાણે કોણ દર્દોને અમારું ઘર બતાવી જાય છે

એક માણસ તો પ્રસંગો સાવ નાના પણ સજાવી જાય છે
એક મણસ તો વારતા આખા જિવનની પણ છુપાવી જાય છે

ભાગ્યનો રસ્તો'ય સાલો અર્થક્વેક સમો હશે ન્હોતી ખબર
ક્યાંક ઘટના ક્યાંક અફવાઓ બનીને હચમચાવી જાય છે

હા, મને તો ભીડના અંધાર સાથે પણ લગાવો છે છતાં
યાદનું એક આંગણું એકાંતની શમ્મા જલાવી જાય છે

એક બાળક એક શાયર એક પાગલ એક પ્રેમી..એક તું
આ બધાં ભેગા મળી ખાલીપણું મારૂ મિટાવી જાય છે

સાવ ખાલી ઓરડા જેવા જ છઈએ આમ તો 'જીગર' અમે
વાર તે'વારે ગઝલના અવસરો અમને દિપાવી જાય છે

એટલે બહુ જાન પહેચાનો નથી આ સ્વપ્ન સાથે "પ્રેમ"ને
આંખ જ્યાં લાગે છે કોઈ સ્વપ્નનો પરદો હટાવી જાય છે

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

રસ્તા વિશેના મોનો ઈમેજ

(૧)
રસ્તાના દરેક
વળાંકે એક પડઘો સંભળાય છે કે -
everyone wants change

(૨)
હસીને મળી લઉં છું
બધાને હવે
મને જિંદગી જીવવાનો
રસ્તો મળી ગયો

(૩)
મારા શહેરના
રસ્તાઓએ કોર્ટને લખ્યો છે એક ખત ;
'મારા શહેરમા વૃક્ષોની છે અછત

(૪)
જ્યારે હું
વૃક્ષનો ટેકો લઈ બેઠો હોઉં છું
ત્યારે હું રસ્તો હોઉં છું

(૫)
એ રસ્તો પણ કેટલો ખુશનસીબ છે
કે જ્યાંથી દાંડીકુચની શરૂઆત થઈ !

(૬)
રસ્તો એટલે શુ?
;કોઈ માટે રસ્તો કરી જુઓ

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

અશ્કની ને ઈશ્કની દુનિયા નિરાળી હોય છે

આશિકોના ઘેર તો રોજે દિવાળી હોય છે

ચાંદનીનું મૂલ્ય સાચું એ જ જાણે છે અહીં

માત્ર જેઓના નસીબે રાતપાળી હોય છે

આમ તો કાંટા જ હિફાઝત કરે છે ફૂલની

ક્યાં બધાંયે બાગમાં હંમેશ માળી હોય છે?

ઘર બળે, દુનિયા બળે એ તો ફિકર કરતો નથી

જિંદગી જેણે સુરાલયમાં જ ગાળી હોય છે

જાય ક્યાં ? એ તરફ તો ખીણ છે સંબંધની

આ તરફ આકશ જેવી,"પ્રેમ"! પાળી હોય છે

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

ગઝલ ; સમય

સરી જાએ છે એ પળમાં જ રોકાતો નથી મિત્રો
સમય તો કોઈ નો પણ કોઈ દિ'થાતો નથી મિત્રો

અજબ છે આ કસબ એનો સતત ચાલ્યા કરે તોયે
કદી ચેહ્રરા ઉપર થાકે'ય વરતાતો નથી મિત્રો

બધે છે બોલબાલા ને બધે એની હકૂમત છે
છતાં મોટઈ એની છે કે દેખાતો નથી મિત્રો

આભિમાની નથી કંઈ એ સ્વમાની જીવ છે એ તો
તજી દે છે જગા જે, ત્યાં ફરી જાતો નથી મિત્રો

ભલે હો લાખ મજબૂરી ફકીરી હાલ હો તો પણ
સમયનો હાથ તો ક્યારે'ય લંબાતો નથી મિત્રો

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

તમારી મહેરબાનીઓ તમારી એ દુઆ યારો

તમારી મહેરબાનીઓ તમારી એ દુઆ યારો

પળેપળ યાદ આવ્યો છે મને મારો ખુદા યારો

અરે હું સૂર્ય છું, પાછો ઉદય થાશે અહીં મારો

ઢળેલી સાંજ દેખી આમ ના ખાઓ દયા યારો

અમારી શર્ત પૂરી થઈ હવે લ્યો આપનો વારો

ઝહર તો પી ગયો છું હું હવે આપો સુરા યારો

હજી હમણાં જ આવ્યો છું ખબર મોસમની હુ લઈને

જલાવો ના શમા હમણાં છે તોફાની હવા યારો

જગતના એ બધાં રંગો વિશે હમણાં ન કે'શો કંઈ

હજી તો "પ્રેમ" આ દુનિયા મહીં તો છે નવા યારો

- જિગર જોષી 'પ્રેમ'

તમારી જ આંખોમાં ડૂબી જવું 'તું

જગા ના મળી તો ગયો છું સુરામાં

- જિગર જોષી "પ્રેમ"

हटाया याद का बिखरा पडा सामन जब हमने
कही टूटे खिलौनेमै मिला बचपन खज्ञानेमै
- जिगर जोषी "प्रेम"

वो अडॅ जिद पे कि पत्थर फेकना है

कोइ समजओ कि शिशे का मका हू

जिगर जोषी "प्रेम"

મુક્તક

યાદ સતત આવે છે એ ખુલ્લી ડૅલી
ને રોજ સતાવે છે એ ખુલ્લી ડૅલી
તારુ નિકળવુ ને મારુ ત્યા હોવુ
અફવા ફેલાવે છે એ ખુલ્લી ડૅલી

જિગર જોષી "પ્રેમ"

શેર

એક ખીલી ભીંતથી પડવા જ ટળવળતી હતી
હું ય ફોટો-ફ્રેમ માફક ત્યાં જ ટીંગાયો હતો.
- જિગર જોષી 'પ્રેમ'